ทวารหนักเป็นส่วนติดต่อมาจากลำไส้ใหญ่ และมาเปิดออกนอกร่างกาย มีความยาวประมาณ 4 ซม.ถูกแบ่งครึ่งออกเป็น 2 ส่วน โดยเส้นรอบวงที่เรียกว่าแนวเส้นประสาท (Dentate Line) จะไม่มีเส้นประสาทรับความเจ็บปวดมาเลี้ยงที่ผนังของรูทวารหนัก ปกติจะมีก้อนเนื้อนูนออกมาเป็นระยะโดยรอบ เรียกว่า เบาะรอง (Cushion) ซึ่งภายในมีกลุ่มเส้นเลือดและกล้ามเนื้อ โดยเชื่อว่าการเบ่งอุจจาระมากๆ ภาวะท้องผูก ความดันจากการเบ่งที่สูงขึ้นและอุจจาระก้อนใหญ่จะดันให้เบาะรอง เลื่อนลงมาเรื่อยๆ จนยื่นออกมานอกถวารหนัก เรียกว่า ริดสีดวงทวารหนักชนิดภายใน (Internal hemorrhoid) ส่วนของทวารหนักที่อยู่ใต้ต่อแนวเส้นประสาท จะมีเส้นประสาทรับความเจ็บปวดมาเลี้ยง เรียกว่า ปากทวารหนัก (Anal margin) เมื่อเบาะรองจากบริเวณรูทวารหนักเลื่อนตัวลงมาเรื่อยๆ จนถึงปากทวารหนักก็จะดันกลุ่มเส้นเลือดและเนื้อเยื่อของปากทวารหนักให้เลื่อนลงต่ำและเบียดออกไปด้านข้าง จนกลายเป็นก้อนนูนที่ปากทวารหนัก เรียกว่า ริดสีดวงทวารหนักชนิดภายนอก (External hemorrhoid)
อาการของริดสีดวงทวารหนัก
- เลือดสดๆ ออกมาตามหลังอุจจาระ
- ก้อนยื่นออกมาจากทวารหนักขณะถ่ายอุจจาระ
- ทวารหนักเปียกแฉะ คันรอบๆ ปากทวารหนัก
- เจ็บปวดบริเวณทวารหนัก โดยเฉพาะเวลาถ่ายอุจจาระ
- คลำได้ก้อนที่บริเวณทวารหนัก
ระยะของริดสีดวงทวารหนัก
ระยะที่ 1 หัวริดสีดวงจะอยู่ภายในรูปทวารหนัก มักมีปัญหาเลือดออก
ระยะที่ 2 หัวริดสีดวงที่อยู่ภายในจะโผล่ออกมา เมื่อถ่ายอุจจาระและหดกลับได้เอง
ระยะที่ 3 และ 4 หัวริดสีดวงยื่นออกมาใหญ่มากเกินกว่าจะหดกลับได้เอง
ปัจจัยที่ทำให้เกิดริดสีดวงทวารหนัก
- ภาวะท้องผูกเรื้อรัง
- ท้องเสียถ่ายอุจจาระบ่อยๆ
- อุปนิสัยเบ่งอุจจาระอย่างมากเพื่อพยายามขับอุจจาระก้อนสุดท้ายให้ออกไป
- อุปนิสัยใช้เวลาในการนั่งถ่ายอุจจาระนาน เช่น การอ่านหนังสือขณะถ่ายอุจจาระ
- ชอบใช้ยาสวนอุจจาระหรือยาถ่ายพร่ำเพรื่อ
- หญิงตั้งครรภ์ทำให้ถ่ายอุจจาระไม่สะดวก
- ภาวะโรคตับแข็งทำให้เลือดดำไหลเข้าตับไม่ได้ทำให้เส้นเลือดดำบริเวณทวารหนักโป่งพอง
- อายุสูงวัยขึ้นทำให้กล้ามเนื้อหย่อนยานลง จนทำให้เบาะรองเลื่อนลงมาจนยื่นออกมาจากทวารหนัก
- ผู้ที่มีประวัติในครอบครัวเป็นริดสีดวงทวารหนัก จะมีโอกาสเป็นโรคนี้สูงกว่าปกติ
แนวทางการรักษา
รักษาได้โดยการให้ยา ฉีดยาเข้าไปในตำแหน่งเลือดออก
ยิงยางรัดโคนหรือหัวของริดสีดวงที่โผล่ออกมาก็จะทำให้หัวริดสีดวงนั้นโผล่และหลุดออกไปได้เอง
ผ่าตัดทั่วไปหรือวิธีใหม่ “เครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติ”
การทำงานของเครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติ
แนวความคิดใหม่ในการผ่าตัดริดสีดวงทวารหนัก คือ การดันเบาะรองกลับสู่ที่เดิมริดสีดวงทวารหนักชนิดภายนอกก็จะถูกดันกลับไป และเย็บแขวนเอาไว้ป้องกันไม่ให้เลื่อนต่ำลงมาอีกส่วนของเบาะรองที่ยังเหลือยื่นยาวอยู่ จะถูกตัดทิ้งด้วยเครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติ ในตำแหน่งที่สูงกว่าแนวเส้นประสาททำให้ไม่ค่อยรู้สึกเจ็บปวด ผลการเย็บของเครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติตามแนวเส้นรอบวงของทวารหนักด้านใน และอยู่สูงกว่าแนวเส้นประสาท
